پاسارگاد
مجموعه پاسارگاد: آثار باستانی از دوران هخامنشیان
مجموعه پاسارگاد یک محوطه باستانی و گستره عظیمی از سازه‌ها و ساختمان‌های باقی‌مانده از دوران اولیه پایتخت هخامنشیان، که در سده ششم قبل از میلاد در ایران واقع شده است، می‌باشد. این مجموعه به دستور کوروش کبیر، پادشاه هخامنشیان، ساخته شد و نمایانگر تاریخ و تمدن ایران باستان است. تحت اسم “پاسارگاد” در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است.
مهمترین عناصر مجموعه پاسارگاد عبارتند از:
1. **تخت کوروش (تخت جمشید پاسارگاد):** این تخت به عنوان نمادی از حکومت و امپراتوری هخامنشیان شناخته می‌شود. تخت کوروش به شکل معمولی از یک بلندی سنگی ساخته شده است و بر روی آن نقش‌ها و نوشتارهایی که تاریخ حکومت کوروش را نشان می‌دهند، ثبت شده است.
2. **کاخ تشنه (کاخ پاسارگاد):** این کاخ به عنوان مسکن پادشاه در مجموعه پاسارگاد واقع شده است. طراحی آن به شکلی استوانه‌ای با دیوارهای خمیده و دارای نقش‌ها و تزیینات زیبا می‌باشد.
3. **سردر پاسارگاد:** این بنا به عنوان ورودی اصلی به مجموعه پاسارگاد عمل می‌کند و از نمای زیبایی برخوردار است. سردر با دو ستون بلند و تزیینات زیبا ایجاد شده است.
4. **کاخ مدفین (کاخ مرمریت):** این کاخ به عنوان محل دفن کوروش کبیر و برخی از پادشاهان هخامنشی خدمت می‌کند و دارای ساختاری ویژه برای مراسم تشییع جنازه می‌باشد.
5. **کاخ آمانیشا (کاخ پادشاهی):** این کاخ به عنوان محل اقامت پادشاه هخامنشی و نهادهای مهم امپراتوری استفاده می‌شده و دارای نقش‌ها و تزییناتی زیبا می‌باشد.
مجموعه پاسارگاد یکی از مهمترین نمایانگران تاریخ و هنر هخامنشیان در ایران باستان است و تا به امروز نماد توانمندی و تمدن این امپراتوری باقی مانده است. این مجموعه جذابیت‌های تاریخی، معماری زیبا و ارزش‌های فرهنگی بی‌قیاسی را ارائه می‌دهد.
با توجه به تقسیم‌بندی تاریخی، مجموعه پاسارگاد دارای سه دوره مهم به شرح زیر می‌باشد:
1. **آثار پیش از هخامنشیان:**
– آثار پیش از دوران هخامنشی که نمادگر تاریخ قدیم ایران می‌باشند.
– کاخ اختصاصی کوروش (کاخ کوروش) که به عنوان محل اقامت پادشاه هخامنشی کوروش کبیر خدمت کرده است.
2. **آثار دوره هخامنشی:**
– کاخ پذیرایی یا کاخ بارعام کوروش که برای مراسم‌ها و مهمان‌نوازی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
– کاخ دروازه یا کاخ شرقی با نقش برجسته ی انسان بالدار که نمایانگر هنر و معماری هخامنشی می‌باشد.
– تخت مادر سلیمان (ساختار دفاعی تل تخت) که به عنوان یک ساختمان دفاعی و تلفیقی از هنر و مهندسی شناخته می‌شود.
– باغ پادشاهی پاسارگاد که به عنوان باغ‌های زیبا و بزرگ هخامنشی شناخته می‌شود.
– آب‌نماهای کاخ شاهی که بخشی از تزئینات سازه‌های هخامنشی می‌باشند.
– حوضچه‌های سنگی که از دیگر عناصر زیبای مجموعه هستند.
– ویرانه ی برج سنگی، که نمادی از معماری دفاعی است.
– بنای معروف به زندان که ممکن است برای اهداف نظامی یا دیگر مقاصد مورد استفاده قرار گرفته باشد.
– دژ پاسارگاد که به عنوان نقطه‌ای دفاعی مهم در این منطقه مطرح است.
– آتشکده ی پاسارگاد که نمادی از مراسم‌های مذهبی ممکن است باشد.
– محوطه‌ی مقدس و آرامگاه کوروش که به عنوان شاخص‌ترین بخش این مجموعه شناخته می‌شود.
3. **آثار بعد از اسلام:**
– مسجد اتابکان که به عنوان یک بنای اسلامی در محیط پاسارگاد واقع شده است.
– کتبیه و محراب کنده شده در اتاق آرامگاه کوروش.
– بنای مدرسه یا کاروانسرای مظفری.
– تنگه بلاغی و موزه‌ی ناتمام پاسارگاد.
مجموعه پاسارگاد نه تنها از منظر تاریخی و فرهنگی مهم است بلکه از دیدگاه معماری و هنری نیز قابل توجه است
مجموعه باستانی پاسارگاد واقعاً یک گواهی استثنایی از تمدن ایرانی و تاریخ هنر و معماری این نژاد است. این مجموعه به عنوان نمادی از شکوفایی و تکامل هنرهای معماری، پیکرتراشی، رنگ‌آمیزی و شبیه‌سازی در دوران هخامنشیان شناخته می‌شود. در این دوره، از مصالح متنوعی نظیر سنگ، آجر، خشت خام و چوب برای ساخت سازه‌ها و بناهای پاسارگاد بهره گرفته شده است.
در این مجموعه، تمرکز بر روی ایجاد سازه‌های دیگر از نظر معماری و هنر بوده و از ترکیب مصالح مختلف برای ایجاد آثاری زیبا و تاریخی بهره برده شده است. تخت کوروش به عنوان یکی از مهمترین اثرهای این دوره شناخته می‌شود و نمادی از حکومت و توانمندی هخامنشیان به شمار می‌آید.
از لحاظ هنری، پاسارگاد الگویی برای تخت جمشید و دیگر ساختمان‌های هخامنشی شده است و نشان از دقت در نمایش انسان‌ها به شکل بالدار و تزیینات زیبا دارد. همچنین، استفاده از رنگ‌آمیزی و نقش‌ها در بناها نشان‌دهنده توانایی هنری و ذوق هنرمندان هخامنشی در آن زمان است.
مجموعه پاسارگاد به عنوان یکی از میراث‌های جهانی یونسکو و نمادی از تمدن بزرگ ایرانی به معرفی و حفظ ارزش‌های تاریخی و هنری مهم کشور ایران کمک می‌کند.
