قلعه فلک الافلاک
قلعه فلک الافلاک
اطلاعاتی که ارائه داده‌اید در مورد دژ “شاپورخواست” در خرم‌آباد است خیلی جالب است. به نظر می‌رسد که این دژ دارای نقش تاریخی و فرهنگی مهمی باشد. دژها و قلعه‌ها اغلب نمادهای تاریخی و معماری منحصر به فرد هستند و درخشش فرهنگ و تاریخ یک منطقه را به تصویر می‌کشند.
درمورد واژه “فَلَک‌الافلاک”، که به معنای “آسمان آسمان‌ها” است، نشانگر اهمیت و شکوه دژ می‌باشد. در دوره قاجار، استفاده از این نام نمادی از توان و بزرگی این ساختمان و همچنین اتصال آن به آسمان و سلطنت دوره‌های گذشته است.
علاوه بر این، قلعه دوازده برج و کاخ اتابکان نیز نامهایی هستند که احتمالاً به ویژگی‌های خاصی از این دژ اشاره دارند. این نام‌ها می‌توانند تاریخچه، ساختار، یا نقش این سازه در گذشته را نشان دهند.
این توضیحات نشان‌دهنده زیبایی و ارزش تاریخی این سازه و نزدیکی آن به عناصر طبیعی مختلف است. به نظر می‌رسد که این دژ با شیوه‌های معماری خاص و امکانات مختلف محلی را برای بازدیدکنندگان جذاب کرده باشد.
1. موقعیت جغرافیایی: واقع شدن قلعه بر فراز تپه و در کنار رودخانه به احتمال زیاد زیبایی طبیعی این محل را افزایش می‌دهد. همچنین، حضور چشمه گلستان به عنوان یک منبع آبی زیبا و مهم می‌تواند جاذبه اضافی برای بازدیدکنندگان باشد.
2. عناصر تاریخی: وجود اشکفت‌ها، سنگ نبشته، مناره آجری، آسیاب گبری، پل شاپوری و گرداب سنگی نشان‌دهنده غنا و تاریخچه این مکان است. این عناصر می‌توانند تجربه تاریخی و فرهنگی را برای بازدیدکنندگان بهبود بخشند.
3. وضعیت حفاظتی: اینکه قلعه “فلک‌الافلاک” در فهرست آثار ملی ایران جای دارد، نشان‌دهنده اهمیت حفاظتی و فرهنگی این مکان در سطح ملی است.
با این توضیحات، مسافران می‌توانند به یک تجربه گردشگری چند بُعدی دست یابند که همچنین اطلاعات تاریخی و فرهنگی را نیز شامل می‌شود.
تاریخچه شهر شاپورخواست و تحولات آن بسیار جالب است. شهرها و تاریخچه‌های آنها شاهد تحولات فراوان در طول زمان هستند و تاثیرات فرهنگی و تاریخی گوناگون را نشان می‌دهند.
1. تأسیس شاپورخواست در دوران ساسانی: تأسیس شاپورخواست در دوران شاهنشاهی ساسانی نشان از اهمیت این منطقه در این دوره تاریخی دارد. اینکه این شهر در نزدیکی خرم‌آباد و در دوران شاهنشاه شاپور ایجاد شده باشد، به احتمال زیاد به تعهد به شاپور نخست (شاپور دوم)، شاهنشاه ساسانی، در ساخت و توسعه این شهر اشاره دارد.
2. تغییر نام به خرم‌آباد: ویرانی شاپورخواست و ساختارهای جدیدی که پس از آن در همین منطقه ایجاد شد، نشانگر تغییرات تاریخی و جغرافیایی است. نامگذاری شهر به خرم‌آباد نیز نشان‌دهنده تلاش برای احیای و توسعه این منطقه است.
3. سده چهارم تا سیزدهم خورشیدی: فلک‌الافلاک در این دوره به عنوان تختگاه فرمانروایی خاندان‌های حسنویه، گنجور، بویهیان، اتابکان لر کوچک و خزانه فرمانروایی خاندان بدر و پادگان و زندان به کار رفت. این نمادهای مختلف نشان‌دهنده اهمیت و نقش این منطقه در تاریخ و فرهنگ ایران هستند.
با این توضیحات، تاریخچه شاپورخواست و تحولات آن از دوران ساسانی تا دوره‌های بعدی را نمایش می‌دهد و می‌تواند برای دانشجویان تاریخ و فرهنگ ایران جالب باشد.
این دژ که در نیمه نخست سده چهاردهم خورشیدی ستاد لشکر 5 و دیگر ارگانهای ارتش ایران بود، از سال ۱۳۴۹ خورشیدی به وزارت فرهنگ و هنر واگذار کرد. در دهه 50، در این دژ باستانی موزه مردم‌شناسی و مفرغ‌های لرستان راه اندازی شد، به موزه تبدیل شد. در این سالها نیز موزه باستان‌شناسی برای نشان دادن یادگارهای دوران هخامنشی و پیشتر از غار کلماکره و 50 نشانه و 12 هزار تکه از تاریخ ایران، همچنین آزمایشگاه بازسازی و بخشهایی دیگر در آن راه‌اندازی شده است. این دژ بارها و بارها در تاریخ ایران بازسازی شده است.
دژ موسیویه در استان لرستان واقع شده است و نقش تاریخی و نمادینی در این منطقه دارد. این دژ ابتدا به عنوان مقر ارتش و ستاد لشکر پنجم در سده چهاردهم خورشیدی خدمت می‌کرد. با گذر زمان، این ساختمان به عنوان موزه مردم‌شناسی و مفرغ‌های لرستان تبدیل شد و از سال ۱۳۴۹ خورشیدی تحت مدیریت وزارت فرهنگ و هنر قرار گرفت.
در دهه ۵۰ میلادی، موزه مردم‌شناسی در این دژ راه‌اندازی شد و در آن اقلام متعددی از جمله یادگارهای دوران هخامنشی و دوره‌های تاریخی مختلف ایران به نمایش گذاشته شدند. این موزه دارای بخش‌های مختلفی است که در آنها به نمایش اشیاء باستانی، آثار مردم‌شناسی، و زندگی روزمره در دوره‌های مختلف پرداخته می‌شود.
همچنین، آزمایشگاه بازسازی در این موزه به وسیله تیم متخصصان در زمینه حفاظت و بازسازی، نقش بزرگی در حفظ و نگهداری اشیاء باستانی دارد. این مکان یک پنجره باز به گذشته تاریخی و فرهنگ لرستان ارائه می‌دهد و گردشگران را با تاریخ و فرهنگ این منطقه آشنا می‌کند.
دژ فلک الافلاک یکی از ساختمان‌های تاریخی و نمادین است که در استان هرمزگان، در شهرستان بستک قرار دارد. این دژ از خصوصیات معماری جالب و بزرگی برخوردار است. ابتدا به عنوان مقر ارتش و ستاد لشکر پنجم در سده چهاردهم خورشیدی مورد استفاده قرار گرفت و سپس به عنوان موزه مردم‌شناسی در آن منطقه به کاربری دیگری تبدیل شد.
دروازه فلک‌الافلاک، ورودی اصلی این دژ، ابعاد بزرگی دارد. ارتفاع دروازه 3 متر و پهنای آن بیش از 10 متر است. از مصالح مختلفی چون خشت، آجر قرمز، سنگ و ساروج برای ساخت این دروازه استفاده شده است. در دوره‌های گذشته، دژ فلک‌الافلاک یک بارو با دوازده برج پیرامون سازه بنیادین داشته که نشان از زیبایی و حجم این ساختمان دارد. این بارو به شکل هشت پهلوی ناترازمند طراحی شده و جزء اجزای مهم این دژ بوده است.
دژ فلک‌الافلاک با بارویی به ارتفاع 23 متر، 8 برج، 2 میانسرا و 300 جان پناه، و 5300 متر چهارگوش گستره دارد. باروی این ارگ از مصالحی چون سنگ آجر، خشت، ملات گچ و آهک ساخته شده است. درگاه اصلی این دژ در سمت شمال و در بدنه یکی از برج‌ها در سمت جنوب قرار دارد.
پس از گذشت از درگاه، یک راهرو به سمت نخستین میانسرا ایجاد شده است. این راهرو دارای بالای 155 متر گستره و 4 برج است. میانسراها نقاط ارتباطی و ارتباطات نظامی میان اجزای این دژ بوده‌اند. همچنین، جان پناه‌ها نشان‌دهنده تدابیر امنیتی و حفاظتی در این دژ هستند.
راهروی میانسرای دوم از زیر یک تاق‌نمای میانسرای نخستین گذر کرده و به همراه 4 برج، یک چهارگوش را ایجاد می‌کند که گستره آن نزدیک به 610 متر است. این برج‌ها و چهارگوش به عنوان عناصر نظامی و دفاعی در ساختار دژ فعالیت می‌کنند.
روبروی راهرو، تاق‌نمای دیگری قرار دارد که پشت آن یک چاه به طول 40 متر کنده شده است و از چشمه گلستان سیراب می‌شود. همچنین در نزدیکی این چاه، یک تن‌شوی‌خانه نیز ساخته شده است که ممکن است برای نگهداری و مراقبت از تنشوی‌ها (سازه‌های نظامی) استفاده می‌شده باشد.
